britun
|
Яцвягія (Ятва, Ятвезь, Яцвезь, Дайнова)
Яцвяжская краіна, якая ў Х–ХІІІ стагодзях займала сучасную тэрыторыю Гродненскай вобласці, частку Брэсцкай вобласці – Рэспублікі Беларусь і Беластокскае ваяводства – Рэспублікі Польша. Прыкладна, з часу Трайдзеня яцвяжскія землі робяцца часткай Літоўскай дзяржавы. Яцвяжскі (дайнаўскі) князь, стаўшы вярхоўным князем Літвы, зліў сваю вотчыну з уладаннямі папярэдняй дынастыі. З'яўленне дайнаўскога князя на літоўскім пасадзе можна тлумачыць дзвюма акалічнасцямі. З аднаго боку, ад старой літоўскай дынастыі за час крывавых міжусобіц амаль нікога не засталося. А ў Яцвягіі князёў было многа. Тэрыторыя Яцвягіі імкліва сціскалася крыжакамі з захаду, мазаўшанамі і валынцамі з поўдня. Для ўладальніка самага ўсходняга з яцвяжскіх княстваў (Дайнавы), вельмі прадбачліва было б не чакаць, пакуль варожая хваля дасягне яго землі, а загадзя шукаць паратунку ў зліцці з суседняй, адносна маналітнай Літвой, дзе на шчасце якраз выявіўся недахоп князёў. Замацаванне Яцвягіі ў складзе Літоўскай дзяржавы азначала пачатак утварэння слаўнай і магутнай дзяржавы. – Вялікага княства Літоўскага і Рускага. З ХІV стагодзя, ужо ў складзе ВКЛ, яцвягі кампактна пражывалі ў Белавежскай пушчы і вакол яе. З прыходам на вялікакняжацкі трон Гедыміна, частка ваяўнічых ятвягаў перасяляліся пад Кобрын і далей за Пінск па палескай нізіне. Некаторыя з іх жаніліся з русінкамі, а яцвяжскія дзяўчаты выходзілі замуж за, хлапцоў-русінаў. Для жыхарства яны выбіралі дрымучыя лясы і непраходныя балоты. Яцвяжскія селішчы служылі надзейным фарпостам для ВКЛ. Па сведках шматлікіх гісторыкаў Гедымін, быў сынам полацкага князя Гердена, але ў яго жылах цякла і яцвяжская кроў. Гедымін валодаў незвычайнай сілай волі і з'яўляецца заснавальнікам магутнасці і славы ВКЛ. А яго ўнук, Вітаўт, зрабіў немажлівае; канчаткова разграміў крыжакоў, вызваліў рускія княствы ад мангола-татарскай арды, падпарадкаваў Залатую Арду сабе і стварыў самую вялікую і магутную дзяржаву ў Еўропе. Бадай што большай была толькі ў II-ім стагоддзі Рымская імперыя. Пад вялікакняжацкімі сцягамі, яны першымі нападалі на ворага, захапляючы астатніх сваёй бясстрашнасцю, і заўсёды перамагалі. Нават пасля хрышчэння (XVI – XVII стагоддзе) яцвягі практычна заставаліся язычнікамі, і ўтойліва захавалі звычаі і забабоны сваіх бацькоў. Непазбежна праходзіць час, змяняюцца мовы, імёны, звычаі, абрады. Знікаюць і ўзнікаюць дзяржавы, народы. Сёння ўжо амаль не засталося слядоў таго адважнага яцвяжскага народа, які жыў у цэнтры Еўропы і ўпарта абараняў сваю радзіму Яцвезь. Яцвягі паказалі нам прыклад, як невялікі, але горды і мужны народ, дзякуючы нязломнасці характару і цвёрдасці духу, адстаяў сваю веру, абараніў сваю зямлі ад шматлікіх ворагаў. Падобныя дзеі нашых продкаў, могуць служыць асновай гонару і самасвядомасці беларусаў. Тэрыторыя Беларусі захавала сваю незалежнасць і ніколі не ведала што такое баскак і даніна. Беларускаму народу, які ўвабраў у сябе і яцвяжскую кроў, ёсць шмат чыннікаў для шчырага гонару за сваю багатую гісторыю. Аб ваяўнічым яцвяжскім народзе засталіся ў памяці людзей толькі легенды, ды рэдкія згадванні ў летапісах… Для тых хто хоча бліжэй пазнаёміцца з яцвяжскай гісторяй можна знайсці запісы ў Галіцка-Валынскім летапісу. Чытаючы гістарычныя звесткі, трэба заўсёды разумець, што яны пісаліся ў угоду сваім князям. Запрашаю зазірнуць ў старадаўні летапіс на маім блогу…
|