К вопросу еврейства:
Мікалай I / 1796-1855/ рускі імператар. З дзённікавых запісаў, зробленых у час вандроўкі па Беларусі".Жыды тут моцна эксплуатуюць няшчаснае насельніцтва, гэта сапраўдныя п'яўкі, рассеяныя паўсюль і высасываючыя з насельніцтва кроў. Галоўнай прычынай збяднення сялян з'яўляюцца жыды, якія па значнасці з'яўляюцца другімі пасля землеўладальнікаў; сваім уменнем яны эксплуатуюць няшчаснае насельніцтва. Яны з'яўляюцца тут усім: гандлярамі, падрадчыкамі, утрымальнікамі шынкоў, млынарамі, пастаўшчыкамі, рамеснікамі і г.д. Яны настолькі хітрыя ў падманванні людзей, што даюць грошы наперад за непасеяны хлеб і змяншаюць цэны на ўраджай перад тым, як палеткі яшчэ не ўбраныя. Яны звычайныя п'яўкі, якія высасваюць усё і поўнасцю спусташаюць вобласці.
+
Историческія сведенія о примечательнейших местах в Белоруссіи. М. 1885. Жыды маюць моцны ўплыў на дабрабыт сялян. Пасля далучэння Беларусі да Расійскай Імперыі, у абедзвюх губернях абкладзеных падаткам жыдоў у 1774 годзе было толькі 25018 душ; памножыўшы гэтую лічбу на два, атрымаем прыблізную тагачасную колькасць жыдоў абодвух палоў ва ўсей Беларусі. Зараз (кніга выйшла 10 мая 1855г) у адной Віцебскай губерні іх 46424, ды ў Магілёўскай 91190, усяго ж 137611 душ абодвух палоў: такім чынам з 1774 года насельніцтва жыдоў у Беларусі павялічылась больш чым у два з паловай.
Не маючы зямлі, жыды яе не араюць, не засяваюць, не любяць цяжкай працы: займаюцца гандлем і лёгкімі рамёствамі. Жывучы з сем’ямі ў гарадах і мястэчках, не заўсёды ў іх маюць для сябе працу, часцей застаюцца без справы; між тым патрэбна ж чым-небудзь сябе ўтрымліваць і пракарміць сям’ю: беднасць вымушае іх звяртацца не заўсёды да чыстых заняткаў дробнай прамысловасцю між тутэйшымі жыхарамі і сялянамі, якія пас ваёй дабрадушнай прастаце не заўважаюць таго, што жыды жывуць і багацеюць іх жа маёмасцю, набытай цяжкай працай! Дробныя гандляры, і наогул прамыслоўцы-жыды, ездзяць па вёсках, знаёмяцца толькі з такімі сялянамі, у якіх у гаршку ці ў кубышцы зарыты ў землю грошы, у свіране ёсць хлеб, у скрынях гаспадыні схаваны ніткі, палотны. Пасля жніва ці ўборкі з палеткаў каласавога хлеба, жыды з мястэчак прыязджаюць да заможных сялян у госці. Водкай, пахваламі і ліслівасцю да таго адураюць легкаверных гаспадароў, што тыя свой працай здабыты лішак ім прадаюць за паўцаны супраць сапраўднай вартасці, якую атрымалі б на рынку, калі б самі прадалі. Пасля ўзаемных упэўненняў у сяброўстве, любві і ўзаемных пачастункаў полуп’яныя яўрэі, нагрузіўшы свае вазы купленым у сялян мёдам, воскам, аўсом, жытам, палотнамі, курамі, яйкамі, ноччу выязджаюць са двара так ціха і скрытна, каб не заўважылі суседзі, што было прададзена іх таварышам. Такія паездкі адбываюцца штогод і часцей іншых жыды наведваюцца да тых з заможных сялян, што жывуць у лесе, асобна ад іншых.
Жыды - пануючае насельніцтва ва ўсіх мястэчках Беларусі. Прадпрымальны, цікаўны, праніклівы. З першага позірку, з першых слоў зразумеюць, з кім мfюць справу: “Толькі пакупніца войдзе ў купецкую галантарэйную лаўку, жыдоўкі адразу яе абкружаць, разгарнуць мноства кускоў матэрыі, пакажуць іх са звычайнай хітрасцю, выхваляючы не толькі кожную рэч, што паказваюць, але і саму пакупніцу, яе густ, веды ў якасці тавара і г.д. і гэтым спосабам да таго затуманяць вочы, пачуцці і думкі, што прыйшоўшая пад канец страціць усялякую розніцу паміж добрым і пасрэдным, танным і дарагім і скончыцца ўсё тым, што рэч атрымаецца не той якасці, якой шукала, накупіць таго, пра што і не думала, і за ўсё заплаціць тую цану, якую з яе жадаюць жыдоўкі ўзяць. У гарадах і мястэчках па заязным дамам і поштам дробныя гандляры-жыды ходзяць з паганымі таварамі; карыстаючыся жа легкавернасцю прыезжых, расхвальваюць перад імі свае рэчы, неадступна просячы хоць што-небудзь купіць. Нязваныя уваходзяць у пакой, калі іх адтуль выганяюць, яны з вуліцы падайдуць да акенца і праз яго пачнуць паказваць то адну, то другую рэч; словам, хто не знаём са звычаямі і звычкамі жыдоў, той абавязкова хоць дробязь, а купіць, толькі б вызваліцца ад іх невыноснай дакучлівасці”.
Каб дасягнуць жадаемага, лічаць дазволенымі ўсе сродкі: прыніжаюцца, ліслівяць, просяць, падкупаюць і рэдка не маюць поспеха ў сваіх намерах. Загадзя разлічаць барышы, якія можа даставіць прадпрымаемая аперацыя, падлічаць расходы, і тады толькі прымуцца за справу. У Беларусі ўвесь гандаль у іх руках. З невялікай наяўнай сумай грошаў і чужымі залогамі бяруць падрад: панёсшы страту, страчваюць капітал і залогі сваіх давернікаў. Вінныя откупы, паштовыя станцыі, перавозы праз рэкі ўтрымліваюць жыды; для іх ніякі груз не цяжкі, калі толькі ад яго прадбачаць для сябе карысць: ці патрэбна памешчыку што-небудзь купіць або прадаць, ці патрэбны яму майстравыя або падвода? Жыды ўсё адшукаюць па сходных цэнах; плату за працу атрымаюць з абодвух бакоў. Жыды - народ, які глыбока ведае нораў, схільнасці і звычкі людзей, які ўмее карыстацца іх слабасцямі. Пазбягаюць утомных спраў: паміж імі знойдзеце шмат краўцоў, шаўцоў, шкляроў, лудзільшчыкаў, бляхароў, разносчыкаў, разбяроў пячатак, залатых і срэбных спраў майстроў; рэдка сустрэнеце каваля, цесляра, пільшчыка.
Вот где нацЫсты. Хуже Хмельницкого и казаков
