|
britun
|
(працяг тэмы)
Беларусы і рускія - розныя народы?
19.05.2011 г.
Арцём ДЗЯНІКІН. «Аналітычная газета «Секретные исследования»
БЕЛАРУСКІ ЭТНАС
"Падчас фармаванні і развіцці беларускі народ прайшоў стадыі ад аб'яднання племянных звязаў праз народнасць да нацыі, шматлікія стадыі сацыяльнай структуры грамадства", - піша Энцыклапедыя "Беларусь", Менск, 1995, стар. 517. "У 13-16 стагоддзях сфармаваўся беларускі этнас" (стар. 107).
Гэта значыць, ён сфармаваўся яшчэ да агрэсій цароў Івана Грознага і Аляксея Міхайлавіча - і таму ўжо тыя спробы маскалёў звярнуць заходняга суседа ў "свой этнас" былі чыстым гвалтам. А да часу расійскай акупацыі ВКЛ 1795 гады гэта быў даўно які склаўся этнас са сваёй шматвяковай гісторыяй нацыянальнай дзяржаўнасці. Бо ў Рэчы паспалітыя ВКЛ валодала ўсімі дзяржаўнымі атрыбутамі: сваёй уладай (канцлеры ВКЛ, ніводнага жамойта - амаль усе беларусы, некалькі палякаў), сваім нацыянальным беларускім войскам, сваімі законамі краіны (Статуты ВКЛ - на мове беларусаў, дагэтуль не перакладзены на мову жамойтаў і аўкштотаў), сваёй нацыянальнай валютай (гэта беларускі талер, які чаканіўся некалькі стагоддзяў аж да 1794 года, калі беларускі талер у апошні раз адчаканіў Гарадзенскі манетны двор) і г.д.
Пры гэтым, кажучы сёння пра беларускі этнас, трэба перш-найперш зразумець, пра што наогул ідзе гаворка. Беларусы (як этнас з такой назвай) з'явіліся толькі ў 1840 году, калі былі пераназваны царызмам з літвінаў у "белоруссцев" пасля паўстання 1830-1831 гг. Пасля паўстання 1863-1864 гг., калі літвіны выступалі ўжо "беларусамі", генерал-губернатар Мураўёў забараніў і само прыдуманае ідэолагамі царызму і Таемнай Канцылярыяй "Беларусь", увядучы замест яго "Заходне-рускі край". Таму тэрмін "Беларусь" і "беларусы" - вельмі ўмоўны, гэта спараджэнне царызму, ім і забароненае. І, напрыклад, літвінамі ці тутэйшымі (мясцовымі) сябе працягвалі называць усе сяляне Менскай вобласці нават напачатку 1950-х гадоў, паводле апытанняў этнографаў.
Да 1840 году рушыў услед цэлы шэраг рэпрэсій царызму супраць захопленага народа, які асмеліўся ў другі раз паўстаць. Была знішчана ўказам цара Ўніяцкая царква ў Беларусі, забаронена набажэнства на беларускай мове і кнігавыдаўніцтва, скасавана дзеянне Статуту ВКЛ (дзейнічалага, дарэчы, толькі ў Беларусі, не ў Жамойціі - цяпер Рэспубліка Летува), забаронена само слова "Літва".
Энцыклапедыя "Беларусь" (стар. 529): "Працэсы кансалідацыі беларускай народнасці ў беларускую Нацыю пачаліся ў 16 - пачатку 17 стагоддзя, актывізаваліся ў 19 стагоддзі і дасягнулі найвышэйшага ўздыму ў 1910-20 гадах".
Гэта значыць, з пункту гледжання навукі, кажучы пра беларусаў і рускіх, мы маем справу ўжо не з народамі і этнасамі, а з НАЦЫЯМІ суседзяў. Гэта зусім іншая катэгорыя, дзе ўжо недарэчныя думкі пра "зліццё народаў" нібы пад падставай іх нейкай "этнічнай агульнасці". НАЦЫІ ніколі не могуць зліцца адзін з адным, бо па вызначэнні не здольныя да гэтага.
Апошнюю кропку ў гэтым пытанні паставілі даследаванні генафонду: для беларусаў рускія апынуліся генетычна і антрапалагічна зусім не роднасным народам, а вельмі выдаленым. А вось адзіныя роднасныя па крыві народы для беларусаў - гэта палякі Паўночнай Польшчы (мазуры) і лужыцкія сербы цяперашняй Нямеччыны. І гісторыя стварэння ВКЛ гэта цалкам пацвярджае.
Велізарны "забыты" пласт гісторыі славян і балтаў складаецца ў тым, што ў Палабскай Русі і Памор'е народы ратаваліся ад нямецкай экспансіі, усё далей сыходзячы на ўсход, ваявалі разам славяне і заходнія балты супраць немцаў, перамагалі - як 15 чэрвеня 1243 гады каля Рэйзенскага возера пад кіраўніцтвам паморскага князя Святаполка, ваяводы караля прусаў Міндоўга. У выніку ўсё памкнуліся пад каронай бацькі Міндоўга прускага караля Рінгольда, як піша Вялікая Хроніка Польская - і сышлі на ўсход, там стварыўшы ВКЛ. А сын Рінгольда Міндоўг, кароль Прусіі, спрабаваў яе шматкроць адваяваць з тэрыторыі цяперашняй Беларусі і нават адваяваў на час, караўшы смерцю там усіх калабарацыяністаў. Але акупанты ўсё адно адолелі.
Гэта летапісная гісторыя паказвае, што славянскі лад і культурны ўплыў ішлі ў ВКЛ гістарычна пры яго стварэнні зусім не з боку далёкага Кіева ці тым больш яшчэ не існавалай фінскай Масквы, а з'яўляліся велізарным цывілізацыйным уплывам з боку славян Палабскай Русі і Памор'я (абарадзіты, люцічы-лютвіны, русіны выспы Русін-Рюген і Старогорада (цяпер Ольденбург), лужычан Лужыцкай Сербіі і інш., паморскіх заходніх балтаў, сярод якіх галоўнымі былі паруссы (прусы), а таксама мазуры Мазовы). Ясна, што этнасы цяпер Заходняй і Цэнтральнай Беларусі, а тады - яцвягі і дайнова як братам здалечы далі тут усім ім месца для хованкі ад нямецкай экспансіі, як Зямля Запаветная. Што і стварыла ВКЛ як краіну якія мігравалі народаў Цэнтральнай Еўропы.
Яны прынеслі сюды не толькі свае прозвішчы на "-іч", якія прынцыпова не маглі паўстаць у мовах палякаў, украінцаў і рускіх (і не існавалі ў Полацкай Дзяржаве), прынеслі таксама і свой еўрапейскі менталітэт і славяна-балцкую тэхналагічную мадэрнізацыю. Юры Брэзан, пісьменнік этнаса лужыцкіх сербаў, лаўрэат дзвюх Дзяржаўных прэмій ГДР, у кнізе "Абранае" (М., Вясёлка, 1987) сваіх персанажаў лужычан называе менавіта "беларускімі" імёнамі Якуб (Якуб Кушк) ці Ян (Ян Сербин) і г.д. Але "ці беларускія гэта імёны і прозвішчы? Кім лічыць Якуба Коласа і Янку Купалу? Ці гэта ўсёткі імёны гістарычныя і першапачатковыя для лужычан? Дакладней, лужыцкіх сербаў.
Відавочна, што беларуская мова і сам этнас - спароджаны мовай і этнасам Палабскіх і Паморскіх славян і балтаў - і не маюць у сваіх асновах стаўлення да мовы і этнасам Кіева і Масквы. А старажытныя культурныя вытокі беларусаў трэба шукаць у лужыцкіх сербаў. Сур'ёзных даследаванняў у гэтым кірунку не было, хоць менавіта тут поўнае падабенства і поўнае этнічнае супадзенне ў дэталях, а не нешта "аддалена падобнае" з іншымі суседзямі.
Звяртаю на гэту ўвагу з той прычыны, што ў Расіі існуе іншая і абсалютна нічым не абгрунтаваная версія этнакультурнага паходжання беларусаў (да таго ж, цяпер аспрэчаная генетыкай як ілжывая). Маўляў, беларусы - гэта ўсходнія славяне, якія першапачаткова пражывалі на тэрыторыі Дняпра (і адтуль жа, маўляў, "выйшлі" рускія). Гэта канцэпцыя дазваляла царызму прадставіць беларусаў як "малодшы" і "першапачаткова роднасны" рускім этнас, а яго фактычную непадобнасць з рускімі царызм тлумачыў, як вынік "паланізацыі". Насамрэч мы бачым, што беларусы ў сваім этнічным і культурным утрыманні не гэтулькі падобныя на палякаў, колькі на мазураў і лужыцкіх сербаў і іншых славян і заходніх балтаў Палабья. Што і не дзіўна, бо беларусы паўсталі зусім не на "выспе ўсходніх славян" - "Славянскім Трыкутніку", як гэта недарэчна малююць расійскія гісторыкі, а былі адкрыты для наймагутнага ўплыву з боку Палабья - якое (зірніце на карту) у шмат разоў геаграфічна бліжэй да Цэнтральнай і Заходняй Беларусі, чым вельмі ад яе замружаныя Кіеў і Масква. «Аналитическая газета «Секретные исследования»
|
: 1 3 Далее» Все Вниз