Шаноўны "mumur" некалі таксама меркаваў, але з часам, калі пачаў цікавіцца гісторыяй, праз гісторыяграфію нашай зямлі прыйшоў да высновы, што беларускую мову трэба паважаць.
Честно говоря, странный подход. Во-первых, как можно уважать или не уважать знаковую систему? Во-вторых, почему на уважение или неуважение должно влиять изучение истории? Вот не знаю я толком истории Африки, но не это никак не сказывается на моем отношении к суахили
Перадусім трэба сабе адказаць на пытанне - – Чаму ў пераважнай большасці ўсялякая экспансія, заваёва, акупацыя маюць за мэту перадусім знішчэнне роднай мовы мясцовага насельніцтва?
Ответ на этот вопрос прост: это не так. Экспансионистам глубоко до фонаря, на каком языке жертвы оккупации танцуют летними ночами. Но в качестве госязыка они устанавливают язык метрополии, что вполне логично: люди в администрации другого не знают, да и документооброт наполовину на английском и наполовину на банту - это просто какой-то кошмар для бюрократии. Ни одного заседания суда без двух переводчиков не провести.
Заняпад беларускай мовы ў XVIII ст.
А она была вообще, мова эта? В Посполитой-то?
аблегчыў царскім ўладам пасля падзелаў Рэчы Паспалітай і далучэння тэрыторыі Беларусі да Расейскай што б і языка вашого проклятого літовского (г. зн. беларускага – Д.Ш.)
Вот это главный цирк возрожденцев. Ну почему они так свято и наивно верят в то, что литовский - и есть белорусский?
1840г. Указам Мікалая I забаронена ўжыванне самога тэрміна “Беларусь”. Яе афіцыйная назва ад гэтага часу – Паўночна-заходні край. Мову беларусаў на афіцыйным узроўні беспадстаўна аб’явілі “дыялектам”, “гаворкай” рускай мовы. Міне некаторы час і яе назавуць яшчэ больш грубым азначэннем “мужыцкая мова”.
1864г. Выходзіць распараджэнне Міністэрства асветы Расеі, паводле якога беларускім вучням забаранялася ў сценах навучальных устаноў нават паміж сабой размаўляць на роднай мове.
1867г. Цалкам забаронены друк беларускамоўных кніг.
Не стоит считать это операцией строго против языка, который по большому счету и есть диалект (что правда, то правда). Цензура при Николае была всеобщая, а Северо-западному краю заслуженно досталось после сравнительно недавних (40 лет с хвостиком) мятежей. Такие же пряники получили и украинцы, и всякие прочие колонии.
На жаль, вельмі значны ў беларускай гісторыі перыяд беларусізацыі скончыўся ўжо ў канцы 1920-х гг., а яму на змену прыйшлі жахлівыя рэпрэсіі, барацьба з “нацыянал-дэмакратызмам” і татальная русіфікацыя.
У ходзе сталінскіх рэпрэсій арыштавана каля 90% беларускіх пісьменнікаў і паэтаў, большасць з якіх была потым фізічна знішчана. 3 328 арыштаваных пісьменнікаў дажылі да смерці Сталіна ў сакавіку 1953г. усяго 20 чалавек. Беларуская Акадэмія навук страціла больш за 90% сваіх супрацоўнікаў.
Камуністычная партыя пачала наступ на адметнасці беларускай мовы. 26 жніўня 1933г. быў прыняты дэкрэт СНК БССР “Аб зменах і спрашчэнні беларускага правапіса”. Ва ўступе да яго гаварылася, што “нацыянал-дэмакратызм (г.зн. нацыянальна арыентаваная плынь беларускай інтэлігенцыі – Д.Ш.) імкнуўся ўсімі мерамі і спосабамі адарваць беларускую літаратурную мову ад мовы шырокіх беларускіх працоўных мас, стварыў штучны бар’ер паміж беларускай і рускай мовамі і засмечваў беларускую мову рознымі сярэдневяковымі архаізмамі і буржуазнымі вульгарызмамі”.
Вялікую “навуковую вартасць” маюць службовыя допісы першага сакратара ЦК КП(б)Б П. Панамарэнкі Сталіну. Так, напрыклад, заўважалася імкненне давесці, што кожная спроба перадаць “святыя” для савецкіх людзей словы арыгінальнымі сродкамі беларускай мовы вядзе да іх прафанацыі і дыскрэдытацыі:
“Лозунг “Да здравствует годовщина Октябрьской революции!” на белорусском языке “Няхай жыве гадавіна Кастрычніцкай рэвалюцыі!” испохаблен от начала до конца. Белорусы говорят здравствуй, а няхай означает пусть, в смысле пренебрежительного так и быть. Гадавіна означает гада большого размера. Так и говорят: “Ух, якая гадавіна”. Кастрычнік – октябрь. Но кастрица – не лён, а отбросы от льна”.
Наступны крок русіфікацыі ў Беларусі пры савецкайуладзе – пастанова ЦК ВКП(б) і СНК СССР ад 13 сакавіка 1938г. “Аб абавязковым вывучэнні расейскай мовы ў школах нацыянальных рэспублік і абласцей”. 3 гэтай нагоды Н.К. Крупская піша ліст I. Сталіну:
“Мы ўводзім абавязковае вывучэнне рускай мовы ва ўсім СССР. Гэта добра. Гэта дапаможа паглыбленню дружбы народаў. Але мяне вельмі хвалюе, як мы гэта абучэнне будзем праводзіць. Мне здаецца іншы раз, што пачынае паказваць пакрышку рожкі вялікадзяржаўны шавінізм (падкрэслена мною – Д.Ш.)”.
Імкненні некаторай часткі наменклатуры сур’ёзна ўзяцца за паляпшэнне стану беларускай мовы спыняліся з маскоўскага цэнтру. К. Мазураў, па сутнасці першы беларус на пасадзе кіраўніка КПБ, намагаўся хоць неяк аднавіць беларусізацыю.
У студзені 1959г. на святкаванні 40-годдзя БССР ён зрабіў даклад на беларускай мове. У перапынку М. Хрушчоў, які сядзеў у прэзідыуме, пачаў лаяць Мазурава:“Ни черта не понятно!”. На прыступках БДУ Хрушчоў выказаўся яшчэ больш выразна: “Чем быстрее все мы будем разговаривать по-русски, тем быстрее построим коммунизм”.
3 сярэдзіны 1960г. пачынаецца эпідэмія вызвалення ад вывучэння беларускай мовы ў школах. Да сярэдзіны 70-х гг.: у 95-ці гарадах і 117-ці раённых цэнтрах БССР не засталося аніводнай беларускай школы.
Ну а советская история - это вообще такой феерический звиздец, что сожалеть на этом фоне о дискриминации "у кароткага" - все равно, что жаловаться на потерянную пуговицу, сидя на пепелище.
ИЧСХ, по сути моих вопросов и возражений ничего сказано не было
: 2 Далее» Все Вниз