c.d.

20 wrze[ch347]nia nad ranem, od strony Bia[ch322]egostoku, wtargn[ch261][ch322] do Grodna silny zwiad sowieckiej 27. Brygady Pancernej. Czo[ch322]gi z czerwon[ch261] gwiazd[ch261], ktorym drog[ch281] wskazywali miejscowi [ch380]ydowscy komuni[ch347]ci, sforsowa[ch322]y most na Niemnie, rozbi[ch322]y pierwsze barykady. W mie[ch347]cie powita[ch322]y ich butelki z benzyn[ch261] i granaty r[ch281]czne. Oba dzia[ch322]ka przeciwlotnicze, jakimi dysponowali obro[ch324]cy, bi[ch322]y ogniem na wprost. Rami[ch281] przy ramieniu walczyli [ch380]o[ch322]nierze, policjanci oraz cywilni ochotnicy, w tym liczna grupa harcerzy i gimnazjalistow. Sowieckie czo[ch322]gi p[ch322]on[ch281][ch322]y na ulicach: Mostowej, Pocztowej, Orzeszkowej, Hoovera… Resztki pancernego zwiadu salwowa[ch322]y si[ch281] ucieczk[ch261]. Oficjalne dane Armii Czerwonej przyznaj[ch261] si[ch281] do straty w tym szturmie 15 poleg[ch322]ych i 11 rannych [ch380]o[ch322]nierzy oraz 10 zniszczonych czo[ch322]gow.
Wieczorem do Grodna dotar[ch322]y g[ch322]owne si[ch322]y nieprzyjaciela: 15. Korpus Pancerny, 6. Kozacki Korpus Kawalerii oraz dwa pu[ch322]ki piechoty. Na miasto spad[ch322] grad pociskow artyleryjskich. Wkrotce do akcji w[ch322][ch261]czy[ch322]y si[ch281] czo[ch322]gi i piechota. Po po[ch322]udniu 21 wrze[ch347]nia walki toczy[ch322]y si[ch281] ju[ch380] w centrum Grodna.
***
Trzynastoletni Tadzik Jasi[ch324]ski, wychowanek Zak[ch322]adu Dobroczynno[ch347]ci, ruszy[ch322] tego dnia do boju, zbrojny w butelk[ch281] z benzyn[ch261]. Rzuci[ch322] ni[ch261] w sowiecki czo[ch322]g. Wrogowie pojmali go, pobili, przywi[ch261]zali do przedniego pancerza czo[ch322]gu. Pod tak[ch261] os[ch322]on[ch261] wznowili natarcie.
Opor nie ustawa[ch322]. Jak przed wiekami w G[ch322]ogowie, Polacy nie z[ch322]o[ch380]yli broni. Uda[ch322]o im si[ch281] nawet uwolni[ch263] ma[ch322]ego je[ch324]ca. Z pi[ch281]cioma ranami postrza[ch322]owymi, przetransportowany do szpitala, zmar[ch322] w obj[ch281]ciach matki.
***
Poniewa[ch380] przewaga przeciwnika nieustannie wzrasta[ch322]a, obro[ch324]cy podj[ch281]li decyzj[ch281] o odwrocie. O [ch347]wicie 22 wrze[ch347]nia ostatnie oddzia[ch322]y polskie opu[ch347]ci[ch322]y Grodno, przebijaj[ch261]c si[ch281] do Puszczy Augustowskiej, ku granicy z Litw[ch261]. Zwyci[ch281]ska Armia Czerwona zaj[ch281][ch322]a miasto.
***
Zemsta za bohaterski opor by[ch322]a straszna. Sowieci rozstrzelali kilkuset mieszka[ch324]cow. Ofiary nieraz wi[ch261]zano drutem kolczastym, obcinano im nosy i uszy, wyd[ch322]ubywano oczy. Nie oszcz[ch281]dzono nawet rannych oficerow w szpitalu wojskowym. W makabrycznym polowaniu na obro[ch324]cow miasta gorliwie pomagali okupantom komuni[ch347]ci [ch380]ydowscy i bia[ch322]oruscy; denuncjowali oni polskich s[ch261]siadow, uczestniczyli w brutalnych samos[ch261]dach, podpalali polskie domy.
***
Potem, przez ponad po[ch322] wieku, komunistyczna propaganda usi[ch322]owa[ch322]a ukry[ch263] heroizm obro[ch324]cow Grodna i innych miejscowo[ch347]ci polskich Kresow. Najemni pismacy g[ch322]osili [ch347]wiatu brednie o przedwojennej “polskiej tyranii”, rzekomo “uciskaj[ch261]cej krwawo” ludno[ch347][ch263] [ch380]ydowsk[ch261], ukrai[ch324]sk[ch261] i bia[ch322]orusk[ch261]. Agresj[ch281] z 17 wrze[ch347]nia 1939 r., zagrabienie po[ch322]owy terytorium Rzeczypospolitej, przedstawiano jako “wyzwolenie Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Bia[ch322]orusi”. Akcj[ch281] komunistycznych dywersantow w Grodnie kazano czci[ch263] jako “zbrojne powstanie”. St[ch322]umienie owego buntu definiowano jako “zbrodniczy pogrom ludno[ch347]ci [ch380]ydowskiej”. Okupacyjne wojska sowieckie, ujarzmiaj[ch261]ce terrorem podbity kraj, mia[ch322]y by[ch263], oczywi[ch347]cie, “si[ch322]ami wyzwole[ch324]czymi”…
***
[ch346]wiat zna[ch322] jednak prawd[ch281]. Premier polskiego rz[ch261]du emigracyjnego, genera[ch322] W[ch322]adys[ch322]aw Sikorski, z[ch322]o[ch380]y[ch322] ho[ch322]d “Orl[ch281]tom z Grodna”. Pozosta[ch322]a pami[ch281][ch263] o kresowym bastionie, o bohaterstwie i wierno[ch347]ci, o nieustraszonych obro[ch324]cach barykad, ktorzy zadr[ch380]eli tylko raz – widz[ch261]c ma[ch322]ego, przywi[ch261]zanego do sowieckiego czo[ch322]gu, ch[ch322]opca.
„Wzrastanie” wrzesie[ch324] 2001.