|
Jendrus
|
Уважаемый poleshuk.
Дело как раз в том, что пример с Ерёменко показателен - да же к концу 20 сентября советское командование плохо ориентировалось в обстановке...
У П. Лидова дальше есть ещё более вопиющий факт, где он с пафосом рассказывает про НКВД-иста, который вечером 20 сентября в гражданской форме отправился в город и вернулся живым, да ещё принёс НЕСКОЛЬКО карт Гродно! У них карт не было!
Добавлено: 18 Март 2012, 14:36:01
Кстати, приведённый выше отрывок из П.Лидова нужно воспринимать в контексте советской публицистики. Про генералов - это явно перебор. Про директора табачки - мы знаем, что владельцы фабрики, итальянцы, отказали впустить польских гимназистов на территорию предприятия, считая, что их дело - сторона (а возможно - рассчитывая тем самым сохранить имущество).
Но вот история про украинцев - весьма интересное свидетельство. В первую очередь тем, что в польской литературе про участие в обороне Гродно не поляков всего два, три слова.
Мне кажется, это как раз тот случай, когда можно чуть-чуть поделиться информацией на эту тему:
Украінцы у Гродна: Як адзначае Э.Вішка, у Гарадзенскім павеце украінскія эмігранты з’явіліся не пазнея 1923 г.. Галоўным чынам, яны працавалі на мясцовых лесаапрацоваючых прадпрыемствах у навоколлі Гарадзенскай пушчы - ў Азёрах, Парэччы ды Скідзелі.
Прыкладна тады ж пачалў фармавацца ўкраінскі асяродак і ў самім Гродна. Доўгі час кіраўніком Таварыства заставаўся А.Юшко, якога ў лютым 1931 г. змяніў сотнік А. Мехеда. Сярод галоўных клопатаў аддзела Цэнтральнага Украінскага камітэта ў Гродна была арганізацыя навучэнне падрастаючага пакалення. Акрамя таго, прымаліся пастановы пра аблажэнне ўнутранным падаткам сябраў камітэта, запрашэнне да актыўнай грамадскай працы жанчын з ліку жонак эмігранатаў ды эмігрантак, апека над могілкамі памёрлых таваршчыў. На 1930 г. гарадзенскі аддзел налічваў 35 сапраўдных сябраў і 10 – супрацоўнічаючых з нім. Большасць з сябраў аддзела Цэнтральнага Украінскага камітэта ў Гродна з’яўляліся былымі вайскоўцамі ўкраінскай арміі. Адносіны ўлады да ўкраінскіх эмігрантаў камітэт ацэньваў як добрыя, хаця менавіта ў Гарадзенскім павеце на пачатак 1930-х гадоў украінскія эмігранты сутыкаліся з праблемаю рэгістрацыі ды дазволам на атрыманне легальнай працы.
22 студзеня 1930 г. украінская эміграцыя ў Гродна адсвяткавала гадавіну пракламавання незалежнасці Украіны. З рэфератам на гэтую тэму выступіў В. Канапацкі. Асобна прайшлі вечарыны памяці С. Пятлюры ды Т. Шаўчэнкі. Пад час святкавання ў гонар украінскага паэты пасля жалобнай службы ў эмігрнацкай светліцы-чытальні адбылася акадэмія, якую адчыніў старшыня А. Юшко. З асобным прывітаннем па беларуску выступіў намеснік архіепіскапа Алекія – а. Васіль Маісееў, з найлепшымі пажаданямі украінскаму народу. Са сваімі ўласнымі вершамі выступіў Валентын Канапацкі. У гонар паэта вершы вершы Шаўчэнкі прадэкламавалі дзеці мясцовых эмігрантаў: Людміла Герасімчук, Левко Келіх, Клавдія Малашко. Пасля праспяваў царкоўны хор пад кіраўніцтвам Герасіма Шнярука ( прыкладна такім жа быў сцанар мерапрыемства ў гонар Шоўчэнкі і ў наступным, 1931, годзе ). На пачатак студзеня 1930 г. адбылося святочнае адкрыццё памяшкання святліцы-чытальні па вул. Лістоўскага № 27. Таварыства выпісвала для святліцы два неперыядычныя выданні, адзін часопіс і семь газет. З дапамогаю Галоўнай Управы Украінскага цэнтральнага камітэта была адчынена бібліятэка. Як адзначае Э.Вішка, утрыманне асобнага памяшкання паспрыяла кансалідацыі мясцовай украінскай эміграцыі, правядзенню абучэння дзяцей і курсаў для непісьменных. Акрамя таго, аддзел Цэнтральнага Украінскага камітэта ў Гродна апекаваўся інвалідамі, прадстаўляў у прэсе жыццё ўкраінскай калоніі, збіраў ахвяраванні на бібліятэку імя С. Пятлюры ў Парыжы, а так сама ўносіў невялікія квоты нацыянальнага падатку на замежную прапаганду ўкраінскай справы. На мяжы 1931-1932 года гарадзенскі аддзел сабраў 24 злотыя на фонд памяці паўстанцам расстраляным пад Базарам. Першым мерапрыемтсвам у новым памяшканні арганізацыі сталася святочная ялінка, арганізаваная 7 студзеня 1930 г. Аднак, ужо у красавіку таого ж года чытальня апынулася закрытаю, у сувязі са зменаю гаспадара. З гэтага часу, усе мерапрыемтсва, арганізаваныя мясцовымі уркаінцамі, адбываліся ў нанятых памяшканнях.
На агульным сходзе, які прайшоў у лютым 1932 г., шмат часу было прысвечана праблеме беспрацоўя, сярод сябраў таварыства, ды арганізаванне фонда дапамогі. Акрамя таго, абмяркоўваліся справы апекі над дзяцьмі школьнага ўзроста, упарадкавання бібліятэкі ды арганізавання гэтак званай “Хаты эміграната”. Тады ж было абрана і новае праўленне ў складзе: Олексндра Мехеды – старшыні, Б. Туныка – ягонага намесніка, М. Крушальніцкага – сакратара, С. Вайцешко – скарбніка ы сябра В. Кукрыцкага. У маі 1933 г. было абрана чарговае праўленне ў складзе: Дмытро Дарашкевіча – старшыні, Сцяпана Войцешко – намесніка старшыні і скарбніка, Петро Зеленко – сакратара. У 1935 г. гарадзенскім аддзелам кіраваў Я. Чепурны, сакратаром з’яўляўся В. огороднык, скарбнікам – К. Каламейц. Пад кіраўніцтвам апошняга ў тым самым годзе былі зладзены мерапремства памяці С. Пятлюры. Што цікава, свята было аб’яднана з мерапрыемствамі ў гонар маршала Ю. Пілсудскага: адбылася паніхада па С. Пятлюры ў мясцовым саборы, якую правёў ай. Сахайдакоўскі, а пасля святочная акадэмія ў салі Гарадской Рады. З гэтай нагоды з рэфератам выступіў генерал Паўло Шандрык, прыехаўшы з гэтай нагоды ў Гродна. Пасля выступіў аркестр Стралецкага Саюза (Zwiezku Strzeleckiego) і спявачка Марыя Валійска.
Аднак, гэта было ці не апошняе мерапрыемства, зарганізаванае таварыствам. У кастрычніку 1935 г. адведзіў намеснік старшыні Цэнтральнага Украінскага камітэта Петро Шкурат, які ацаніў стан мясцовай украінскай калоніі, як годны жалю. Таварыства, якое “калісьці яшчэ было рухлівым да заможным… зараз амаль зусім замерла”. Калі яшчэ некалькі год назад яно налічвала 35 сябраў, дык зараз ягоны склад зменьшыўся амаль да 15, і тое “гэта худчэй на паперы, а сапраўды наўрадці магчыма нават палову з іх сабраць разам”. Сяброўскіх зносаў амаль нікто не плаціў. Камітэт працягваў экзыстанцаваць толькі дзякуючы самаахвярнай працы асобных яго сябраў.
Як адзначае Э. Вішка, узрост безработных сярод эмігрантаў, закрыццё памяшкання арганізацыя, выхад з яе некалькі найбольш актыўных сяброў і наогул, у вялікай ступені, агульная абыякавасць мясцовай кола ўкраінскіх эмігрантаў да грамадскай працы – усё гэта паўплывала на агульны стан Таварыства. Апошніі звесткі аб украінскім камітэце ў Гродна паходзяць з 1937 г., пасля чаго а яго дзейнасці амаль нічога не вядома [Emilian Wiszka Emigracja ukraińska w Polsce 1920-1939. – Toruń, 2004. – s. 567, 570-577].
Добавлено: 20 Март 2012, 04:43:32
От разного рода совпадений иногда становится не по себе. Однажды видел как в Гродно снимали кино про войну. С фашистами. На углу Тельмана и Городничанской лежали «убитые» немцы. Оказалось, тут на самом деле было что-то похожее. Но в 1939 и вместо немцев – советские танкисты.
Добавлено: 20 Март 2012, 05:56:36
Утро. 20 сентября.
Третий подбитый советский танк: На соседней Доминиканской (сегодня – Советская). Согласно В. Цыгана, в танк попало около восьми снарядов, но он продолжал ехать и, да же, успел раздавить зенитное орудие, которым командовал ппор. Мусила. Потом, понимая безвыходность ситуации, танк попытался вырваться и двинулся вверх в сторону моста, но был подбит. Свидетели уверяли, что его подожгла… женщина. Команда танка, вроде бы, попала в плен (W. Cygan... s.160).
К этому времени, к мосту через Неман успели подтянуться польские артиллеристы и вход в город оказался закупорен…
Добавлено: 20 Март 2012, 06:58:41
Четвёртый танк: Следующий танк БТ-7 был подбит на площади Батория. Подробности неизвестны.
Добавлено: 20 Март 2012, 08:11:24
Пятый: Польские гимназисты обнаружили его в районе улицы Скидельской рядом с железнодорожным виадуком. Танкисты что-то ремонтировали. Харцеры открыли по ним огонь из винтовок. Тогда танк двинулся в их сторону. Уже при въезде на железнодорожный мост он снова остановился. Теперь его обстреливали со всех сторон. Было несколько попыток поджечь машину с помощью бутылок с зажигательной смесью.
Вот как это описывает Б. Хлебович (в гродненском Фарном сегодня можно увидеть памятную доску с его именем): «…Танк в верхней части загорелся. Из танка выскочил один из танкистов и начал убегать. Тот самый взводный (который и поджёг машину-Jendrus) самым спокойным образом поднялся и встал в стрелковую позицию, очень долго прицеливался, но попал в голову убегающего. На танк взобрался один из моих солдат,Ю молодой доброволец Яворский. Заслонка вновь поднялась и огромный наган стал высовываться из танка, но Яворский оказался первым, выстрелил, схватил за наган, а потом за шиворот и выбросил раненого из танка». Третий танкист, пишет В. Цыган, погиб внутри боевой машины (W. Cygan... s.161).
Добавлено: 20 Март 2012, 09:34:17
Последняя, шестая машина: Последний из танков группы Богданова вошедших в то утро в Гродно , попытался отступить за Неман. Однако, уже рядом с мостом, возле казарм 81-го полка, он совершил роковую ошибку и повернул в сторону старой, уже не существующей переправы по улице Мостовой (ходил там в воскресенье – странные ощущения…).
Вспоминает С. Вераско: «Когда он проезжал мимо нас бросил в его сторону связку гранат. . Они взорвались по всем правилам, его слегка подбросило, но он ехал дальше. Повернул вниз вправо к воде. Несколько из нас выскочило вслед за ним, стали стрелять. Танк попытался развернуться от реки в сторону к улице, но вдруг встал. Стреляло только одно орудие и один пулемёт, второй смотрел в сторону воды и не отвечал» (W. Cygan... s.161). Тут погиб Мусел – тот самый, который открыл счёт подбитых советских танков в то утро.
«…С левой стороны от танка был не высокий штахетник-забор. …Лётчики воспользовались моментом и быстрыми прыжками оказались рядом с танком. Сержант с бутылкой бензина забрался на башенку, которая продолжала нервно оборачиваться. На крик: «Вылезайте товарищи, не бойтесь, а то зажгу», ответа не было, а башня продолжала вертеться и стрелять. Тогда сержант откупорил бутылку, влил бензин в щель танка и на башню, соскочил, зажёг спичку и бросил на танк. Взметнулось пламя, башенка перестала вращаться, но взрыва амуниции, который мы ожидали, не случился».
Похоже на то, что команда осталась внутри и погибла от удушья (Szawłowski... – s. 111-112)
Добавлено: 20 Март 2012, 10:39:37
В. Цыган подводит итог боёв: «Посланная в центр Гродно часть разведбатальона 27 Танкового бат. потерпела полное поражение. Советская сторона потеряла все боевые машины, из 18 танкистов погибло, по крайней мере, 12. Среди них были ст.лейт. Михаил Евсеев, ст. политрук Павел Казмин (батальоны комиссар), ст. политрку Пётр Малявка и мл. лейтенант Абрам Лившиц…(W. Cygan... s.162).
|
: 1 2 4 5 ... 21 Далее» Вниз